درباره اینکه چرا جوامع غربی پیشرفت کرده اند، ولی جوامع شرقی نه، بسیار نوشته شده است، ولی به نظر من هیچ یک از تحقیقات و نوشته های موجود پاسخ روشن و قانع کننده ای در برابر خواننده نمی گذارد. اولین نکته ای که هر فرد بیطرفی در مقایسه ی فرهنگها با یکدیگر متوجه آن می شود، این است که سیاست و اقتصاد در ارتباط تنگاتنگ با فرهنگ و سایر عوامل اجتماعی قرار دارند، و پیشرفت یک جامعه اول از همه فرهنگی ست، هر چند که پیشرفت فرهنگی بدون پیشرفت اقتصادی و سیاسی میسر نیست و اینها معمولا همزمان با هم انجام می پذیرند. البته من از دیدی امروزی پیشرفت را تعریف میکنم، و از نظر تاریخی فقط این را در نظر می گیرم که همه ی فرهنگهایی که نقائصی سهمگین داشتند و قابلیت اصلاح پذیری نداشتند، از بین رفته اند. شاید بتوان گفت که از بین فرهنگهای قدرتمند نسبتا باقدمت فقط جهان غرب و جهان اسلام باقی مانده اند.
پیش بینی اینکه جهان اسلام چه مدت دیگر بتواند در مقابل اصلاحات خودداری کند و اسلام چه سرنوشتی خواهد داشت، مسلما از کسی چون من برنمی آید. ولی آنچه در طول وقایع صد سال اخیر بارها و بارها اثبات شده، این است که فرهنگ اسلامی در برابر غرب دو چیز کم دارد: یکی فهم و دیگری رحم. این دو با یکدیگر به شدت مرتبط اند و میتوان گفت که بدون رحم، فهم امکان-پذیر نیست. برای فهمیدن، باید بتوان دیگری را درک کرد. برای درک دیگری، باید بتوان نسبت به او احساس همدردی یا حداقل ترحم داشت. برای نمونه می توان برخورد دو فرهنگ نامبرده با کسانی را که مرتکب "گناه"، جرم یا جنایت شده اند، در نظر گرفت. در برخورد با یک دزد یا فاحشه مثلا، فرهنگ غربی همواره سعی کرده است درک کند که چه عواملی باعث چنین چیزی می شود و چگونه می شود با اصلاحات از آن جلوگیری کرد یا میزان آن را کاهش داد. در صورتی که فرهنگ اسلامی از سنگسار و قصاص که هزار و چندصد سال است در دستورش کارش بوده، کوتاه نیامده و حتی هیچ علاقه و کنجکاوی ای هم نشان نمی دهد که ببیند آیا اینگونه مجازات اصلا تاثیری روی کاهش جرم یا "گناه" داشته است یا نه.
با خواندن آثار یکسری از متفکرین غربی که پیش از شکلگیری مسیحیت نوشته شده است، می بینیم که رحم و ترحم و احساسات انساندوستانه و آزادیخواهانه نفوذی عمیق در فرهنگهای غربی داشته است. خشونت و قساوت اسلام بزرگترین مانع در برابر پیشرفت جوامع اسلامی ست و معضلی بزرگ برای کسانی که در راه آزادی و عدالت مبارزه می کنند و خواهان برپایی نظامی انساندوست در کشورشان هستند.
26 می 2021
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر