بسیاری از ما وقتی در
مقابل یک نقاشی یا مجسمه "مدرن" قرار گرفته ایم، از خود پرسیده ایم:
"این دیگر چیست؟ خالق اثر چه می خواسته بگوید؟ آیا این اثر اصلا پیامی یا
معنایی دارد؟" به راستی چه معنایی می تواند پشت یک "نقاشی" که فقط
از یک نقطه بزرگ سیاه تشکیل شده، یا یک "نقاشی" که اصلا کشیده نشده و
فقط یک بوم سفید بزرگ دارای قاب است و یا یک مجسمه که شکلی هندسی دارد، نهفته
باشد؟
افرایم کیشون، منتقد
هنری و طنزپرداز اسراییلی، در کتاب "پیکاسو شارلاتان (نـ)بود" که در سال
1986 و کتاب "انتقام شیرین پیکاسو" که در سال 1995 منتشر شده، به این
سوال پاسخی روشن می دهد: هیچ! پشت هنر مدرن چیزی ننهفته است، به غیر از پول! از
نظر او هنر مدرن نه برای مردم، که برای دو تیپ آدم خلق می شود: منتقدین و تاجرین
آثار هنری. منتقدین هنری چیزهایی را به آثار هنری مدرن نسبت می دهند که کاملا
ساخته و پرداخته ذهن خودشان است، با این هدف که موقعیت خود را حفظ کنند تا بتوانند
درآمدی داشته باشند و احیانا به شهرتی برسند.
کیشون که رشته تحصیلی
اش تاریخ هنر بوده، می گوید برای "فهمیدن" یک اثر مدرن که در نمایشگاهی
به نمایش گذاشته شده، باید اول بروشوری 20 صفحه ای را در توضیح آن اثر بخوانید، که
البته ربطی به خود اثر ندارد. هر دو کتاب کیشون پر است از نقاشی های قدیمی و مدرن
که توسط نویسنده با یکدیگر مقایسه می شوند و مورد ارزیابی قرار می گیرند.
با اینکه اکثر مردم
نتوانسته اند با هنر مدرن کنار بیایند و نه معنایی در آثار هنری مدرن می بینند و
نه زیبایی، کمتر کسی به خود جرات اعتراض می دهد. کیشون دلیل سکوت افراد ناراضی از
هنر مدرن را ناشی از اظهارات منتقدین هنری می داند که با جملات قلنبه سلنبه و
استفاده از زبان تخصصی دهان معترضین و ناراضیون را می بندند.
کیشون بر این تاکید
دارد که این وضعیت برای خود هنرمندان هم جالب نیست. بسیاری از آنان مجبورند بر
خلاف میل و استعداد خود، آثاری خلق کنند که فقط باب میل مافیای هنری و خالی از هر
گونه معنی ست. تعدادی از نقاشان بااستعداد معروف که کارهای مد روز ارائه می دهند،
نارضایتی خود را از این وضعیت ابراز کرده اند و به روشنی گفته اند که آثارشان
هیچگونه ارزش هنری ندارد و از حماقت مردمی که در این آثار، ارزشی هنری می بینند،
در تعجب اند. ولی اینگونه اظهارات اگر هم در رسانه ها راه پیدا کنند، به سرعت
لاپوشانی شده و به فراموشی سپرده می شوند.
گفته های برخی از این
هنرمندان در تمسخر هنر مدرن وآثار مدرن خودشان در دو کتاب کیشون نقل شده است. یکی
از این هنرمندان پیکاسو است، که سبک کوبیسم را اختراع کرد. کیشون پیکاسو را نقاشی
بزرگ می داند که آثار با ارزشی را دوره آبی خود ارائه داده و اگر می خواست، می
توانست به خوبی نقاشانی چون جوتو و تیتیان نقاشی کند. در کتابی با عنوان Libro Nero از یک منتقد هنری ایتالیایی به اسم جووانی
پاپینی
(Giovanni Papini)،
گفته هایی از پیکاسو در تمسخر هنر مدرن آمده. این گفته ها برای اولین بار در سال
1952 در مادرید و بعدا در کتاب جووانی پاپینی منتشر شده است. در این کتاب پیکاسو
آثار کوبیستی خود را "شوخی" یی بیش نمی داند و می گوید:
"(در هنر امروزی) همه راه ها به روی
شارلاتانیسم روشنفکرانه باز است. توده های مردم در هنر نه تسکین می یابند، نه تعالی.
ولی زرنگ ها، پولداران و علاف ها (...) در هنر به دنبال چیزهای عجیب، اصیل، غیر
واقعی و قبیح می گردند. من شوخی های بی شماری که به فکرم می رسیده با منتقدین کرده
ام، و این باعث احساس رضایت آنان شده است. هر چه این شوخی ها برای آنان غیر قابل
فهم تر بود، آنان آن را بیشتر مورد تحسین قرار می دادند.
امروز من نه تنها
معروف، بلکه پولدار هم هستم. ولی وقتی در خلوت خودم هستم، نمی توانم خودم را به
عنوان یک هنرمند بزرگ ببینم. نقاشان بزرگ کسانی چون جوتو، تیتیان، رامبرانت و گویا
بودند. من فقط یک دلقکم که زمانه خود را می فهمید و توانسته بود از حماقت، هوس
بازی و پوچ نگری هم دوره های خود حداکثر استفاده را ببرد."
بسیاری از منتقدین
هنری مدعی اند که گفته هایی که از پیکاسو در کتاب جووانی پاپینی منتشر شده، جعلی
ست. این گفته ها در زمان حیات پیکاسو در نشریات بسیاری، از جمله در سال 1957 و
1962 در دو روزنامه آلمانی منتشر شده است. سوال کیشون این است که اگر این گفته ها
جعلی ست، چرا پیکاسو که تا سال 1973 زنده بود، در صدد تکذیب آن برنیامده است؟ و
چرا وارثین پیکاسو نیز هرگز اعتراضی نسبت به انتشار این گفته ها نکردند؟
جولای 2010
.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر