سرنگونی جمهوری اسلامی بدون رهبری جنبش هم ممکن است

تجربه این چند ماه نشان داده که موسوی و کروبی به دلایل مختلف از قاطعیت لازم در مقابله با رژیم جمهوری اسلامی برخوردار نیستند و نمیتوانند نیازها و خواسته های روزافزون جنبش مردمی را پاسخ گویند. جمهوری اسلامی از آغاز موجودیتش تا کنون با سرکوب شدید اپوزیسیون جلوی سازمان یابی نیروهای مخالف را گرفته و این باعث شده که جنبش ضد رژیم نتواند رهبر یا رهبرانی داشته باشد.

بسیاری بر این باورند که پیروزی جنبش های مردمی بدون رهبری غیرممکن است. این نوع نگاه میتواند باعث سرخوردگی و ناامیدی بشود و از شدت مقابله مردم با رژیم کم کند. مسلما جنبشی که رهبری داشته باشد سریع تر میتواند پیروز شود، ولی اینطور نیست که لازمه پیروزی جنبش، وجود رهبری باشد. برای نمونه میتوان به انقلاب رومانی در سال 1989 اشاره کرد. رژیم کمونیستی رومانی در مقایسه با بسیاری از نظامهای کمونیستی سابق خشن تر بود و به همین دلیل هیچ شخصیت و نیرویی وجود نداشت که بتواند رهبری کل جنبش ضد دیکتاتوری در رومانی را در دست بگیرد. از این نظر وضعیت رومانی در آن زمان شبیه به اوضاع کنونی ایران بود.

در سال 1989 رژیم رومانی بر خلاف بسیاری از رژیمهای سوسیالیستی سابق دست به سرکوب خشن و وسیع مردم معترض زد و بیش از 1000 تن را کشت. با وجود اینکه جنبش مردم رومانی رهبر نداشت، مردم موفق شدند حکومت رومانی را سرنگون کنند. جالب اینجاست که بعد از سرنگونی حکومت چائوچسکو برای مدتی نسبتا طولانی (دقیقا یادم نمیاید برای چه مدت، ولی حداقل چندین هفته) رومانی دولت نداشت و مردم به طور خودجوش امور را در دست گرفته بودند و از نظر سیاسی نوعی نظام آنارشیستی در آنجا بر پا شده بود. جالب تر این است که با وجود فقدان دولت (که شامل پلیس و ارتش و غیره هم هست) مردم از امنیت و آرامش برخوردار بودند و هرج و مرج به وجود نیامده بود. تازه بعد از سرنگونی نظام دیکتاتوری رومانی بود که مردم توانستند خود را بر اساس خواسته های سیاسی شان سازماندهی کنند و به تشکیل دولت فکر کنند.

تجربه رومانی نشان میدهد که پیروزی جنبش های مردمی و ساقط کردن حکومتها بدون رهبری هم ممکن است. آنچه مهم است این است که مردم به اعتراضات خود شدت بخشند و سعی کنند تعداد بیشتری را از اقشار مختلف با خود همراه کنند. جریان اعتراضات به شکل گیری رهبری و سازمان یافتن نیروهای جنبش کمک خواهد کرد، حتی اگر این اتفاق بعد از سرنگونی رژیم بیافتد.

دسامبر 2009

.