حامد عبدالصمد، سیاست
شناس و تاریخدانی که در سال 1972 در مصر به دنیا آمده و در آلمان زندگی و در
دانشگاه مونیخ کار میکند، در تاریخ 3 دسامبر در روزنامه "نویه تسورشر
تسایتونگ" مقاله ای با عنوان "از اعتقاد به دانش" نوشته که در آن
به مشکلاتی پرداخته که بر سر راه مدرن شدن کشورهای اسلامی قرار دارد. از نظر او
مهمترین مانع پیشرفت کشورهای اسلامی، غیرقابل تغییر دانستن آنچه در قرآن آمده، است.
از نظر عبدالصمد
دنیای اسلام نسل هاست که نسبت به اروپا احساس ضعف و حقارت میکند. در قرنهای اخیر
ارتباط گسترده تر با اروپا باعث شده که دنیای اسلام به ضعفهای خود در مقابل اروپا
پی ببرد. تجربه کولونیالیسم و استثمار شدن توسط اروپا نیز باعث شده که مسلمانان
بیشتر احساس زخم خوردگی بکنند. این احساس زخم خوردگی که در اصل از عقب ماندگی نسبت
به اروپا نشات میگیرد، تا به امروز در کشورهای اسلامی رواج دارد.
با وجود تلاشهای
بسیار، دنیای اسلام تا به امروز موفق نشده از نظر سطح پیشرفت به کشورهای اروپایی
نزدیک شود، چرا که حاضر نبوده با روح مدرنیسم خود را تطبیق دهد. عبدالصمد گفته ای
را از محمد نقل میکند که میگوید نوگرایی باعث پریشانی میشود و عاقبت پریشانی سر در
آوردن از جهنم است. البته اعمال سلطه طلبانه غرب در مقابل کشورهای اسلامی نیز از
نظر عبدالصمد باعث شده تا دنیای اسلام در مقابل مدرنیسم به عنوان پدیده ای غربی
مقاومت کند و روی آوردن به مدرنیسم را نوعی شکست در برابر غرب بداند.
عبدالصمد مینویسد که
کشورهای اسلامی هنوز حاضر نشده اند بپذیرند که آن شکوه و قدرتی که قرنها پیش داشته
اند، دوره اش به سر آمده و هنوز سعی دارند به خود و دیگران بقبولانند که از دنیای
غرب برتر هستند. مسلمانان به دلیل احساس ضعفی که در مقابل غرب میکنند، غالبا
انتقاد غربی ها به اسلام را نوعی اعلان جنگ می بینند.
دلیل اصلی خشم
مسلمانان ولی از دید عبدالصمد وضعیت دشوار اقتصادی و سیاسی آنان در کشورهایشان،
نارضایتی آنان از اوضاع داخلی شان و ناتوانی آنان در حل مشکلاتشان است. هم
قدرتمداران و هم مردم عادی سعی میکنند عامل اوضاع نابسامان خود را در خارج از
مرزهایشان جستجو کنند و غرب را عامل بدبختی خود می بینند.
عبدالصمد میگوید که
"رفرمیست" های اسلامی نیز بعد از یک قرن نتوانسته اند هیچگونه رفرمی در
اسلام به وجود آورند. تلاشهای آنان بیشتر به مثابه رنگ زدن دیوارهای خانه ای ست که
در حال فروپاشی ست. مشکل اصلی این است که رفرمیستها (اصلاح گرایان) نیز مانند
بنیادگرایان پایبند واژه ها و جملات قرآن هستند و هر دو گروه سعی میکنند قرائت خود
را از آن ارائه دهند. به این ترتیب اصلاح گرایان نیز در افزایش اقتدار قرآن نقش
دارند. آنها جرات ندارند خواهان کنار گذاشتن اسلام از دنیای سیاست شوند.
از نظر عبدالصمد برای
اینکه مسلمانان بتوانند پیشرفت کنند باید دست از اعتقاد به قرآن به عنوان مرجعی که
همه چیز را به آنان دیکته میکند، بردارند. آنان باید خود را زیر ذره بین بگیرند و
نسبت به خود دیدی انتقادی داشته باشند. اروپا هم باید در رابطه خود با کشورهای
دیکتاتوری خاورمیانه تجدیدنظر کند و همچنین بدون اینکه مرعوب تهدیدات بنیادگرایان
شود، به انتقاد از اسلام ادامه دهد. این انتقاد باید شدید باشد. و اگر مسلمانان از
انتقادات اروپاییان ناراضی اند، بهتر است خودشان قلم را به دست گیرند و به انتقاد
از خود روی آورند.
دسامبر 2009
.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر